De uitkant van Boedapest, april

Vanaf 22 april: Picasso in de Nationale Galerie

Vanaf nu iedere maand op Boedapest op Maat: de Uitkant van Boedapest, een overzicht van wat er de komende maand te doen is in de stad. Met festivals, voorstellingen, tentoonstellingen, concerten, plus pop en jazz.

Hoogtepunt deze maand is zonder enige twijfel de opening van de grote overzichtstentoonstelling van Picasso in de Nationale Galerie op de Burcht. Er zijn meer dan honderd werken te zien, van schilderijen en tekeningen tot keramiek en beeldhouwwerk. De werken komen uit het Musee Picasso in Parijs, dat 74 werken heeft uitgeleend. en uit andere musea in Europa en daarbuiten. Ook het Ludwig Museum in Boedapest heeft bijgedragen tot de tentoonstelling. Leidende draad in de tentoonstelling is de wijze waarop de figuratieve voorstellingen in Picasso's werk zich in de loop van zijn zeventigjarige carrière hebben ontwikkeld.

Tentoonstellingen

Nationale Gallerie (MNG)

Op 22 april opent de tentoonstelling Picasso - Transfigurations, 1895-1972. Voor meer info, zie bovenaan.

Daarnaast van de Nationale Gallerie een uitgebreide collectie Hongaarse kunst (o.a. Hongaarse romantische schilders, impressionisten en modernen) en een interessante tijdelijke tentoonstelling over de Russische Avant Garde kunst uit de jaren 1910 en 1920, met o.a. werk van Malevich, Kandinsky, Rodchenko, El Lissitzky, Goncharova en Larionov.

Kijk hier voor een overzicht van alle lopende tentoonstellingen.

Buda 1, in het Paleis

Ludwig Museum voor Moderne Kunst

Fan Passion is een en tentoonstelling die het gedrag bekijkt van popfans in de hoogtijdagen van de rock. Fans schreven brieven, wisselden fotos uit, ontwierpen posters, publiceerden blaadjes, namen concerten op en decoreerden casettedoosjes (vanaf 16 april).

Met de nieuwe vaste collectie, getiteld Ludwig 25, wordt het 25-jarig bestaan van het museum gevierd met een chronologisch overzicht van de ontwikkeling van de moderne kunst in Hongarije en andere Oost-Europese post-communistische landen sinds 1989. 

Pest IX, Komor Marcell u. 1, www.ludwigmuseum.hu

Várkert Bazár

Op 17 april is de laatste dag van de overzichtstentoonstelling van het werk van József Koszta (1861–

1949). Hij specialiseerde zich vooral in het weergeven van het boerenleven. Zijn kleuren doen denken aan de expresionistische fauvisten, terwijl zijn late werk opvallend modernistisch is.

Buda 1, Miklos Ybl tér, www.varkertbazar.hu

Mücsarnok (Kunsthal)

Een tentoonstelling met het werk van de Amerikaanse persfotograaf Steve McCurry, bekend van o.a. het Afghaanse meisje met de felle ogen. 

Pest XIV, Heldenplein, www.mucsarnok.hu

Fotomusea

Het Capa Photo Center en het Mai Manó Huis liggen op steenworp afstand van elkaar, beide op de Nagymező utca, een zijstraat van de Andrássy út.

In het Capa is de 34ste Hongaarse Persfoto Tentoonstelling te zien, met alle prijswinnaars  in diverse categorieën. In het Mai Manó hangt tot 3 April nog een selectie uit de collectie foto’s van de Hongaarse acteur en theaterregisseur Robert Alföldi.

Capa Photo Center, Pest VI, Nagymező u.8, www.capacenter.hu
Mai Manó Huis, Pest VI, Nagymező u. 20, www.maimano.hu

Museum van Toegepaste Kunst

Het extravagante gebouw met zijn kleurige dak is ontworpen door de vader van de Hongaarse jugendstil (szecesszió)  Ödön Lechner en alleen vanwege de architectuur al een bezoek waard. De permanente tentoonstelling is geheel vernieuwd en bevat onder meer buitengewone jugendstil objecten. In een korte film ziet u ook de  plannen voor de reconstructie van het nu nog zeer vervallen museum.

Pest IX, Ülloi u. 33-37, www.imm.hu

Etnografisch Museum
Een tentoonstelling over de geschiedenis van het reizende Kerstspel en hoe deze folkloretraditie in Hongarije in de loop der tijd is veranderd. 

Pest V, Kossuth tér 12, www.neprajz.hu

Kaartautomaten voor het openbaar vervoer

Enkele reis en maandkaart

Wie in Boedapest met tram of bus wil reizen, heeft natuurlijk een geldig kaartje nodig. Gelukkig zijn die niet echt moeilijk te kopen, want bij zo'n 300 tram- en bushaltes en metrostations vind je automaten die niet alleen losse kaartjes leveren, maar ook het rijke aanbod aan andere vervoersbewijzen dat het lokale openbaar vervoer in de aanbieding heeft, zoals dagkaarten, weekkaarten en maandkaarten. De automaten zijn tweetalig en betalen kan zowel met contant geld als met een kaart. De automaat geeft eventueel ook een factuur (maar bezin eer je begint, want dat betekent dat je een adres, bedrijfsnaam en weet ik wat moet invullen). Er is één probleem: door het enorme aantal opties (inclusief die eventuele factuur) zijn de automaten niet echt simpel te bedienen.
Maar geen nood, ook het openbaar vervoerbedrijf schijnt zich te realiseren hoe gecompliceerd hun automaten zijn, en wie wil, kan daarom vooraf via deze website op een virtuele automaat oefenen. Dat lijkt idioot, maar helemaal overbodig is die oefening niet, want zelfs Hongaren willen nog wel eens moeite met die automaten hebben. Voor toeristen zijn twee knoppen belangrijk: de heldergroene optie 24h linksonder, waarmee je direct een dagkaart die 24 uur geldig is koopt. Rechts op datzelfde scherm is een grotere knop met de optie andere tickets en passen. Als je die aanklikt, zie je links onder weer een optie: 24h 'day based travel cards'. Daarachter verschuilen zich zowel de dagkaarten als groepsdagkaarten, 72-uurskaarten en de weekkaarten. Wie er desondanks niet uitkomt, kan altijd nog naar een van de loketten gaan die te vinden zijn bij de grotere metrostations.

Zoals gezegd, het aantal opties is enorm, maar bij deze een overzicht van de kaartjes waar je als toerist iets aan hebt:

-Wie onder de zes of boven de 65 is, reist gratis.

- Alle kaartjes en abonnementen zijn geldig op het hele openbaar vervoer, dus de bus, de metro, de tram, HÉV, tandradbaan en de trolleybus. BKK-kaartjes zijn niet geldig op de funiculair, het lifttreintje naar de Burchtheuvel. 

Door de week gelden de dag- en weekkaarten, net als abonnementen, ook op de boten van de BKK. Let op: gewone enkele ritten gelden niet op de BKK-boot, daarvoor bestaan aparte, duurdere bootkaartjes (750 forint, 500 forint voor kinderen)). In het weekend heeft iedereen zo'n apart bootkaartje nodig. 

- Een enkel kaartje kost 350 forint. Bij iedere keer overstappen moet je opnieuw afstempelen. Kinderen vanaf 6 jaar betalen de volle mep.

- Een tienrittenboekje kost 3000 forint. Met de invoering van de nieuwe kaartjes krijg je overigens geen boekje meer, maar tien losse kaartjes, en is de verplichting om alle kaartjes bij elkaar te houden, vervallen.

Vijf keer een ster

Tanti

Een soort fabriekshal in een klein winkelcentrum in een woonwijk ergens buiten het centrum, een interieur van simpele tafeltjes en keukenstoelen: restaurant Tanti op het Apor Vilmos tér in het twaalfde district in Boedapest lijkt een tamelijk onwaarschijnlijke kandidaat voor een Michelinster. István Pesti, de toenmalige chefkok van het restaurant, werd dan ook totaal overvallen toen Tanti maart vorig jaar het bericht kreeg dat het een ster had gekregen. Niemand had daarop gerekend, Pesti al het minste: het restaurant was pas een half jaar open, maar eigenlijk liep hijzelf op dat moment al rond met het plan om een restaurant buiten Boedapest te beginnen.

Vanwege de ster stelde hij dat voornemen nog even uit, maar Tanti moet het inmiddels doen zonder de kok waaraan het die onderscheiding te danken heeft. Maar ook de nieuwe kok wist de lat hoog te houden en Tanti staat nog steeds op de groeiende lijst van Michelin-sterrenrestaurants in Boedapest. Dat zijn er sinds dit jaar vijf, waaronder twee van dezelfde eigenaar: Costes en Costes Downtown.

Tanti's ster heeft weinig veranderd aan de eenvoudige allures van het restaurant, dat zich oorspronkelijk vooral op lokaal publiek richtte. De website is uitsluitend in het Hongaars, maar is op hun Facebookpagina wel een Engelstalig menu te vinden, met gerechten die uitblinken door hun simpele omschrijving: 'kabeljauw (broccoli, sesam)' en 'aardappel (pruim, kaneel)'. Tanti is een van de goedkopere Michelinster-restaurants van de stad: voor veertig euro heb je een driegangendiner en voor een tientje meer de bijpassende wijnen.

Costes Downtown, in de Vigyázó Ferenc u. 5, is het jonge broertje van Costes, het oudste restaurant in Boedapest met een Michelinster. Downtown is gevestigd in een hotel en is opgezet als een bistro. Net als Tanti heeft het in verrassend korte tijd een Michelinster weten te halen, wat veel zegt over het restaurant, maar ook over de culinaire vernieuwing die in Boedapest gaande is. Costes Downtown opende in juni vorig jaar zijn deuren en kreeg begin maart zijn ster. Het restaurant heeft een drie gangen businesslunch voor 6900 forint, 22 euro, waarschijnlijk het betaalbaarste menu dat je in een Michelinster-restaurant kunt vinden. De fijnproeversmenu's in de avond beginnen vanaf 19000 forint (ruim zestig euro) voor vier gangen (28500 forint met bijpassende wijnen) en bieden gerechten als auberginesoep met boekweit en mangold, gegrilde kwartel met spinazie en groene linzen en geroosterde varkenshaas met asperges en daslook.

Wijnkelders bij de stad

Kelder van wijnhuis Rokusfalvy

Er was een tijd dat je echt met een bocht om Hongaarse wijnen heen kon lopen. Dat was toen de goede oude Sovjet-Unie zo ongeveer de hele Hongaarse wijnproductie ongezien opkocht. Smaak deed er niet toe, als er maar alcohol in zat. In Nederland liep je af en toe tegen een fles 'Stierenbloed' (Egri Bikavér) aan waar je mond van vertrok, en dan had je nog de dessertwijnen uit Tokaj die hun roem aan hun vooroorlogse jaren te danken hadden. Hongaren zelf dronken vooral zoete wijn, die in grote plastic kannen werd verkocht. Of product uit eigen tuin, dat soms prima, soms aanzienlijk minder smaakte.

Dat is veranderd. Sinds midden jaren negentig is in Hongarije een groeiend aantal kleine wijnboeren actief die het vak door schade en schande en door opleidingen in landen als Frankrijk, Italië of Oostenrijk hebben geleerd. Bekendere wijngebieden als Villány, de Badacsony, Eger en Tokaj produceren wijnen die op de wereldmarkt mee kunnen doen. Alleen zijn die gebieden ver van Boedapest. Niets voor een dagtrip voor wijnliefhebbers die de hoofdstad aandoen. 

Maar twintig kilometer van Boedapest ligt Etyek, een fraai dorpje in het hart van een wijngebied dat zich in snel tempo aan het ontwikkelen is. Rond Etyek wordt vooral witte wijn geproduceerd. De streek is onder meer bekend vanwege zijn Irsai Olivér, een vroeg rijpende Hongaarse druif die oorspronkelijk als tafeldruif werd gegeten. De druif levert een fruitige, droge wijn die prettig weg drinkt en steeds populairder wordt bij restaurants. 

Etyek is gelijktijdig een oud en een jong wijngebied. Je vindt er wijnkelders van twee eeuwen geleden. Maar de wijnhuizen die er nu actief zijn, zijn zelden veel ouder dan vijftien, twintig jaar. Er is één uitzondering en dat is ook meteen het grootste bedrijf in de regio: de firma Törley, producent van pezsgő, mousserende wijn. Törley werd in 1882 opgericht, overleefde het communisme en heeft nog steeds grote wijngaarden in de regio rond Etyek. Maar de kelder van dat bedrijf bevindt zich niet in het gebied, maar in Budafok, aan de zuid-kant van Budapest aan de Donau.

Wijntoerisme is een tak die maar aarzelend op gang komt in Hongarije, en Etyek is daarop geen uitzondering. De meeste wijnhuizen zijn kleine familiebedrijven van een paar hectare en niet echt ingesteld op zomaar langskomende toeristen. Vaak moet je een bezoek vooraf regelen. Maar een groeiend aantal wijnhuizen is in ieder geval enkele dagen per week open voor langskomende bezoekers.