Koffie met grandeur

New York

Boedapest heeft een traditie van charmante koffiehuizen en grand cafés die teruggaat tot de tweede helft van de 19^e en het begin van de 20^e eeuw, de glorietijd van de Hongaarse hoofdstad. Het kávéház was dé openbare ontmoetingsplek waar adellijken en gegoede burgers gebroederlijk samen kwamen met kunstenaars, schrijvers en dagbladjournalisten die er hun schetsen maakten, hun boeken schreven en hun redactievergaderingen hielden. Vaak was er een speciaal schrijversmenu voor de halve prijs. Voor veel, vaak kleinbehuisde schrijvers was het koffiehuis haast hun huiskamer. Er werd gediscussieerd en geroddeld en er werden revoluties gestart. Geen wonder dat de communisten de koffiehuizen als verdachte vrijplaatsen voor potentiële dissidenten zagen en de meeste daarom veiligheidshalve maar sloten.
Na de omwenteling van 1990, gingen de koffiehuizen langzaam maar zeker weer open en vandaag de dag zijn er weer tientallen; van kleine buurtzaakjes tot moderne koffieketens en natuurlijk de in hun oude glorie herstelde grand cafés. Een Hongaars kávéház is overigens aanzienlijk meer dan gewoon een koffiehuis. Ze schenken allemaal ook alcohol, je vindt er altijd iets te eten en de meeste hebben bovendien een volledige menukaart en zijn dus een prima plek voor lunch of diner.

Centrál Kávéház 
Tal van beroemde Hongaarse intellectuelen waren hier vaste klant, bijvoorbeeld auteur, toneelschrijver, dichter en journalist Frigyes Karinthy (een aantal van zijn zeer rake en grappige boeken zijn ook in het Nederlands verkrijgbaar) en dichter Endre Ady, wiens woning om de hoek nu een museum is. In de galerij achterin het koffiehuis hield het literaire tijdschrift Nyugati aan het begin van de 20^e eeuw kantoor. In de communistische tijd zat er een tijdlang een kantine in voor de bouwvakkers die de metro aanlegden. Het was het eerste grote oude koffiehuis dat na de omwenteling werd gerestaureerd en heropende zijn deuren in het jaar 2000. De inrichting is weliswaar niet meer zo uitbundig als voor de oorlog, maar wel heel fraai. 

Centrál Café, Pest V, Károlyi Mihály u. 9, Boedapest V.

New York

De neo-barokke vergulde elegantie van dit zeer luxueuze grand café, dat is gevestigd op begane grond van het New York Paleis, is al sinds de opening in 1896 legendarisch. Het verhaal gaat dat op de eerste dag schrijver Ferenc Molnár de sleutels van het etablissement in de Donau wierp zodat het nooit meer dicht kon gaan. De communisten veranderden de gelegenheid in een schoenenwinkel, maar in de jaren zestig ging het toch weer open, zij het schoorvoetend. Ze noemden het eerst Hungária, want het Amerikaanse “New York” kon natuurlijk niet, al bleef het in de volksmond wel altijd zo heten. Later veranderde ook de officiële naam, langzaam maar zeker: via Hungária-New York naar New York-Hungária.  In 2006 werd het gekocht door de Boscolo-hotelketen, die het café geheel restaureerden en het zijn oude naam teruggaven.
Daarbij verdwenen helaas de cartoons van Hongaarse schrijvers en kunstenaars. Die zijn tegenwoordig terug te vinden in het literaire Petöfimuseum.
In de kelder is een restaurant. New York is niet geodkoop: het prijsniveau past bij het vijf sterren Boscolo-hotel.
New York Café, Erzsébet krt. 9-11

Huur een Trabant

Niet te huur: Trabant op de burchtheuvel

Je ziet ze niet vaak meer in het Hongaarse straatbeeld, maar weinig staat voor West-Europeanen zo symbool voor het communistische verleden als de Trabant, dat autootje van kunststof waarvan het ontwerp niet of nauwelijks werd gewijzigd sinds het eerste exemplaar in 1958 van de band rolde.
Een rit in een Trabant is een speciale ervaring, en meerdere bedrijven in de stad bieden Trabanten te huur. Maar ondanks namen als Rent a Trabant blijkt het daarbij in de meeste gevallen om een georganiseerde tocht te gaan, met een chauffeur van het bedrijf aan het stuur.

Trabant Rent is een van de weinige bedrijven waar je echt gewoon een Trabant meekrijgt. Het is een piepklein bedrijf, om precies te zijn, ze hebben één auto ter schikking, een Trabant uit 1989 die voorzien is van viertakt Volkswagen Polo-motor, in tegenstelling tot de Trabanten van voor 1989, die een tweetaktmotor hadden. Die tweetaktmotoren veroorzaakten ook de typische 'Trabant-lucht', een walmende stank van slecht verbrande benzine vermengd met motorolie. Maar de wagen van Trabant Rent is milieuvriendelijk, althans, zo milieuvriendelijk als een auto met een motor uit 1989 kan zijn.

De Trabant was als voertuig verstoken van alle comfort. De stoelen zitten van geen meter, en over de vering zullen we het ook maar niet hebben. Rem- en stuurbekrachtiging zaten niet in het optionele pakket van de Trabant fabrieken, en air conditioning ook niet. Het is niet echt een auto voor lange ritten, al gingen hele gezinnen er vroeger mee op vakantie. Maar de nadelen waren meteen ook het grootste voordeel van de auto: iedere handige klusjesman kon hem zelf onderhouden en door de kunststof carrosserie roestte het ding niet.

Trabant Rent houdt er rekening mee dat niemand eindeloos met een Trabant op pad  wil. Hun auto is voor vier, zes of acht uur te huur, of voor twee dagen. In de huurprijs is de verzekering inbegrepen, plus een maximum aantal kilometers en de benzine die bij dat aantal kilometers hoort. Wie dat maximum overschrijdt, betaalt twee euro per tien kilometer extra. Prijzen: vanaf 37 euro voor vier uur op een door-de-weekse dag. Ze vragen een borg van honderd euro en leveren de wagen (tegen extra betaling) af op iedere gewenste plek in Budapest.

Wie geen Trabant wil huren, maar alleen even wil mijmeren bij dit stukje communistisch verleden: op het Disz tér op de burchtheuvel in Buda is een creatieve Trabant-eigenaar die zijn zeer authentieke voertuig daar op straat tentoonstelt (als hij er niet toevallig mee aan het rijden is). Door een kier in het raam kun je geld inwerpen voor het onderhoud. Van de auto of de eigenaar, dat blijft een beetje in het midden.