Tips voor opera, concert en andere voorstellingen

Opera, centrale hal

Wie pas in Boedapest bedenkt dat het toch wel leuk zou zijn om de opera of een concert te bezoeken, loopt een groot risico dat de voorstellingen uitverkocht zijn. Opera en concerten zijn populair in Hongarije, onder Hongaren zelf, maar zeker ook onder toeristen, en de naar verhouding aangename prijs van de kaartjes heeft daar zeker veel mee te maken. Bovendien is de Opera een prachtig gebouw, en alleen dat al maakt een bezoek de moeite waard. Dat geldt trouwens ook voor de recent schitterend opgeknapte Liszt Ferenc Academie.

Maar, zoals gezegd, je moet er vaak snel bij zijn om kaartjes te bemachtigen. Gelukkig kan dat tegenwoordig online. Er zijn meerdere Hongaarse online boekingssites, maar sommige daarvan zijn uitsluitend in het Hongaars. De meest bekende, en voor buitenlanders de meest toegankelijke, is zonder enige twijfel Jegymester (Kaartjesmeester, of Kaartjesvakman). Geheel tweetalig, en met tal van zoekfuncties: op datum, op soort voorstelling of evenement of op de plaats waar het evenement plaatsvindt. Jegymester is ook de plek waar je vooraf bezoeken aan het parlement kunt boeken. 

Betaling loopt per creditcard, waarbij je als gebruiker kunt kiezen of je via de OTP of de CIB wilt betalen. Beide zijn betrouwbare Hongaarse banken. Bij boeking via de site betaal je een klein bedrag (200 forint, pakweg 65 eurocent) boekingskosten.

Het grootste nadeel van Jegymester is dat je er weinig te weten komt over de aard van de voorstelling. Bovendien beschikken online ticketverkopers niet altijd over alle beschikbare plaatsen, omdat die verdeeld worden onder verschillende online boekingsorganisaties. Wie meer over bepaalde voorstellingen wil weten, kan beter kijken op de sites van de betreffende instellingen zijn. Op die sites is ook altijd de mogelijkheid om kaartjes te boeken.

Een paar nuttige sites. 

De Opera. Website met nieuws over de opera zelf en met veel informatie over programma en voorstellingen. Even oppassen, want de site geeft niet alleen informatie over voorstellingen van de Opera op de Andrassy út, maar ook van het Erkel Színház, een modern theater in het achtste district en als gebouw voor toeristen niet erg interessant. Boeken loopt via een link naar Jegymester. 

Behalve opera brengt de Opera dansvoorstellingen en soms ook musicals. De meeste opera's zijn in Hongaars, met boventiteling in het Engels, maar soms zijn er ook buitenlandse voorstellingen. 

Fresco in de hal van de Liszt Ferenc Muziekacademie

Wie geen opera wil bezoeken, vindt op de website een link naar een virtuele rondleiding door het gebouw. Verder heeft de opera twee keer per dag, om drie en om vier uur, echte rondleidingen en kun je de hal van het gebouw gewoon inlopen voor een bezoek aan de souvenirwinkel en het recent geopende Operacafé.

Kürtóskalács, schoorsteenkoek, een nieuwe Hongaarse traditie

Kürtőskalács boven de kolen

Je ziet ze steeds vaker in de stad: stalletjes die kürtőskalács (voor wie het graag wil kunnen uitspreken: kuurteusjkallaatsj), letterlijk schoorsteenkoek, verkopen. Net als patat en verse stroopwafels is kürtöskalács zo'n product war je geen reclame voor hoeft te maken, omdat zichzelf verkoopt, dankzij de verlokkende geur van versgebakken zoet brood, gekarameliseerde suiker en kaneel.

De koek wordt gemaakt van een lange reep lichtzoet, gegist deeg die rond een taps toelopende houten cilinder wordt gewikkeld, daarna door de suiker wordt gerold en vervolgens draaiend aan een spit boven gloeiende kolen goudbruin wordt gebakken. Over de gare koek wordt kaneelsuiker gestrooid, hoewel je kürtőskalács tegenwoordig in allerlei andere smaken kunt krijgen, zoals gehakte walnoten, hazelnoten, vanille of cacao. Het is geen snack voor mensen die aan de lijn doen: behalve een forse hoeveelheid suiker wordt ook nog behoorlijk wat boter in het deeg verwerkt. Aan de andere kant, de koek is makkelijk te delen: gewoon naar smaak een stuk van de gebakken deegreep lostrekken.

Hoewel je schoorsteenkoek het hele jaar door kunt krijgen, is het toch het soort eten dat ikzelf vooral met herfst, winter en kerstmarkten associeer dan met de zomer, Maar dat is misschien iets persoonlijks. Het komt omdat de lust mij een beetje vergaat als ik bakkers met temperaturen van 30-35 graden achter een bak met gloeiende kolen zie staan.
Vaak staat voor de stalletjes een rij te wachten tot er weer een koek van het spit komt, en dat is volkomen terecht: kürtőskalács hoort echt vers te zijn. Dan zijn ze onweerstaanbaar. Je ziet ze soms in winkels voorverpakt staan, maar de lol is er bij een afgekoelde koek snel af. De knapperige suikerlaag wordt zacht, het zachte deeg taai. Om die reden is de koek ook niet echt iets om van vakantie mee naar huis te nemen.

Hongaren omschrijven kürtőskalács als een typisch Hongaars product, maar de koek zoals die nu wordt verkocht, is eigenlijk vooral een streekproduct, afkomstig van de Hongaars sprekende Szeklers in Transsylvanië. Er is een kookboek van de Transsylvaanse gravin Mária Mikes uit 1784, waarin voor het eerst gewag wordt gemaakt van een rond een cilinder gebakken koek, die toen overigens nog niet gezoet werd. Zo'n twintig jaar later beschreef de Transsylvaanse kok Kristóf Simai voor het eerst een gezoete variant.
In de eeuw daarna doken verschillende variaties van de koek op in Hongaarse kookboeken, maar het was ook weer in Transsylvanië dat iemand op het idee kwam om de cilinder met het deeg over een met suiker bestrooide oppervlakte te rollen, zodat de buitenkant wat vlakker en eenvormiger werd. Pas in de afgelopen paar decennia is men begonnen de koek na het bakken met verschillende smaakmakers te bestrooien.

De kürtőskalács is overigens nauw verwant aan een reeks van soortgelijke koeken in andere landen. Vanaf de middeleeuwen kom je recepten voor aan een spit gebakken koeken tegen in heel Centraal-Europa. De Slowaakse skalicky trdelnik is zelfs precies hetzelfde als de Hongaarse schoorsteenkoek. Geen wonder, want Kristóf Simai, de Transsylvaanse kok die eind achttiende eeuw de gezoete variant bedacht, was in die jaren in Slowakije in dienst van een gepensioneerde Hongaarse generaal. Ironisch genoeg zijn het dan ook de Slowaken die de koek in 2007 als beschermd regionaal product bij de EU hebben laten te registreren.