Een reis aan het voorbereiden naar Boedapest of Hongarije? Zakelijke of verhuisplannen? Een schoolproject?
Als voormalige correspondenten en gidsen helpen we u graag om wijs te worden uit dit land met zijn bewogen geschiedenis, boeiende cultuur en uitzonderlijke taal, via lezingen in kleiner en groter gezelschap of praktische hulp bij de organisatie van reizen. Daarnaast zijn we beschikbaar als reisbegeleiders.

19 April 2018

Art nouveau op de fiets

foto Runa Hellinga
Ödön Lechner, Geologisch Instituut
Voor liefhebber van art nouveau (of jugendstil, zoals dezelfde stijl in het Duits wordt genoemd) heeft Boedapest zeer veel te bieden. De stad groeide vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw razendsnel, en toen art nouveau als nieuwe kunst- en architectuurstroming vanaf 1890 in heel Europa opkwam, kreeg die stroming ook in Hongarije de nodige populariteit. 
De secessie, zoals de stijl in Wenen en Hongarije werd genoemd, bood Hongaarse architecten als Ödön Lechner, Béla Lajta en Albert Kálmán Kőrössy de ruimte om na twee eeuwen van naäpen van klassieke stijlen als de gotiek, Griekse en Romeinse tempels en Italiaanse renaissance iets nieuws en eigens te ontwikkelen.
Vooral in Pest, op de oostelijke Donau-oever, vind je een schat aan Hongaarse secessie, van woonhuizen en scholen tot banken, baden en religieuze instellingen. Ze zijn niet alleen architectonisch interessant, maar vertellen ieder voor zich ook een verhaal over de ontwikkeling van de stad en zijn inwoners.
Wandelend kun je al veel van die gebouwen bezoeken. Maar een behoorlijk deel ervan staat een eindje weg van het centrum. Daarom is fietsen eigenlijk nog een betere manier om een beeld te krijgen van het rijke scala dat Boedapest op het gebied van art nouveau te bieden heeft. Onze art nouveau fietstocht slaat uiteraard de hoogtepunten in de binnenstad niet over, maar brengt je ook naar delen van de stad waar je als toerist normaal gesproken niet zo snel komt, maar waar juist op art nouveau gebied veel interessants te zien is. 

3 April 2018

In de voetsporen van Sissi

Sissi in de Aardbeientuin
Er is een brug in Budapest naar haar vernoemd, een school, een wijk, een plein, een stuk van de grote ring en een straat. Er staan beelden van haar. Keizerin Elisabeth, koningin der Hongaren, en bij veel mensen beter bekend als Sissi, is nog steeds geliefd in Boedapest. Haar man, keizer Franz Joseph, zul je daarentegen vergeefs zoeken. Al toen hij regeerde, was hij niet erg populair. Na zijn dood is hij geleidelijk geheel uit het stadsbeeld verdwenen. Zelfs de brug die naar hem was genoemd, kreeg een andere naam.
Helemaal terecht is dat overigens niet. Dat Budapest de stad is die het nu is, is er grotendeels aan te danken dat er in het Habsburgse Rijk onder zijn bewind decennialang vrede en welvaart heerste. Bovendien werd de stad in zijn tijd hoofdstad. Zonder Franz Joseph was Boedapest mogelijk niet meer dan een provinciestad geweest. Maar het werd hem, door sommigen tot de dag van vandaag, niet vergeven dat hij aan het begin van zijn regeerperiode in 1849 de Hongaarse opstand tegen de Habsburgers wist neer te slaan en bovendien een aantal van de leiders liet executeren.
Sissi daarentegen maakte zich van de meet af aan geliefd. Ze leerde vloeiend Hongaars (eerlijkheidshalve, dat sprak Franz Joseph ook), kwam regelmatig in Hongarije en speelde een grote rol in het ontstaan van de Oostenrijkse-Hongaarse dubbelmonarchie, waarbij Hongarije in 1867 een zelfstandig gebied werd binnen een federatie met Oostenrijk. Dat ze mooi was en een innige relatie onderhield met Graaf Gyula Andrássy, de eerste premier van de Hongaarse regering na de vorming van de dubbelmonarchie, speelde zeker ook een rol. Hoe innig die relatie geweest is, is nooit duidelijk geworden, al is er altijd gespeculeerd dat ze een verhouding hadden. Dat is ook de suggestie in de Sissi-filmtrilogie met Romi Schneider in de hoofdrol.
Als Sissi naar Hongarije kwam, verbleef ze liever niet in het grote koninklijke paleis op de Burchtheuvel, dat haar veel te veel aan het stijve Weense hof deed denken dat ze juist zoveel mogelijk probeerde te ontvluchten. Veel liever verbleef ze in een kleiner paleis in Gödöllő, waar ze veel vrijer was en waar ze bovendien makkelijk haar grote hobby, paardrijden, kon beoefenen. Het paleis in Gödöllő is de afgelopen jaren geheel gerestaureerd en zeker een bezoek waard
Maar ook in Boedapest zelf vind je Sissi op allerlei plaatsen. De brug die naar haar genoemd is, heeft verder niets dat aan haar doet denken, maar aan de Budazijde aan de voet van de brug, op het Döbrentei tér, staat, enigszins verstopt door een afrit, een kopie van het beeld dat in 1932 precies aan de andere kant van de rivier, op het huidige Marcius 15 tér, werd onthuld. Dat was 34 jaar na haar dood, een opmerkelijk lange tijd, gezien het feit dat de Budapester gemeenteraad al in 1900 het besluit nam dat zo'n beeld er moest komen, en het nodige geld ook binnen de kortste keren werd ingezameld. Maar men kon het niet eens worden over het ontwerp, en niet over de plaats. Twintig jaar later, in 1953, werd het weer gesloopt, maar de restanten werden opgeslagen, waardoor het in 1986 mogelijk was het beeld weer opnieuw te plaatsen, zij het op een andere plek.
Na de stichting van de dubbelmonarchie werden Franz Joseph en Elisabeth in de Matyáskerk op de Burchtheuvel tot koning en koningin van Hongarije gekroond. De kerk beschikt over een kopie van de kroon, en wie het kerkelijk museum bezoekt, komt bovendien door een ruimte waarin een muurschildering aan deze gebeurtenis herinnert en waar ook nog een marmeren buste van Sissi staat. Aan de achterkant van de burcht kun je de Budabergen zien, waar niet alleen de stadsbevolking, maar ook Sissi graag kwam ging wandelen. Op de Jánoshegy (Jansheuvel) staat een uitkijktoren die om die reden naar haar is vernoemd.
Een van de mooiste beelden van Sissi staat op een wat verborgen plaats: de Epreskert (Aardbeientuin), een beeldentuin in de Bajza utca, een zijstraat van de Andrássy ut. Het beeld had oorspronkelijk in het parlement geplaatst moeten worden, maar is daar uiteindelijk nooit terecht gekomen en daardoor is het altijd in de opslag blijven staan.
Maar sinds enkele jaren is Sissi wel bij het parlement te bewonderen, overigens in gezelschap van haar gemaal. En in gezelschap van de man die mogelijk haar minnaar was, graaf Gyula Andrássy. Links van het parlement is in 2015 het ruiterstandbeeld dat daar ooit van hem stond, weer opnieuw opgericht, en in de sokkel van het standbeeld zijn afbeeldingen van de kroning en van de ondertekening van het staatsverdrag te zien. Wie het origineel wil zien van de kroon waarmee Franz Joseph koning van Hongarije werd, moet het parlement zelf in. Daar staat het kroonjuweel uitgesteld, omringd door streng kijkende wachters.