Koffie met grandeur

New York

Boedapest heeft een traditie van charmante koffiehuizen en grand cafés die teruggaat tot de tweede helft van de 19^e en het begin van de 20^e eeuw, de glorietijd van de Hongaarse hoofdstad. Het kávéház was dé openbare ontmoetingsplek waar adellijken en gegoede burgers gebroederlijk samen kwamen met kunstenaars, schrijvers en dagbladjournalisten die er hun schetsen maakten, hun boeken schreven en hun redactievergaderingen hielden. Vaak was er een speciaal schrijversmenu voor de halve prijs. Voor veel, vaak kleinbehuisde schrijvers was het koffiehuis haast hun huiskamer. Er werd gediscussieerd en geroddeld en er werden revoluties gestart. Geen wonder dat de communisten de koffiehuizen als verdachte vrijplaatsen voor potentiële dissidenten zagen en de meeste daarom veiligheidshalve maar sloten.
Na de omwenteling van 1990, gingen de koffiehuizen langzaam maar zeker weer open en vandaag de dag zijn er weer tientallen; van kleine buurtzaakjes tot moderne koffieketens en natuurlijk de in hun oude glorie herstelde grand cafés. Een Hongaars kávéház is overigens aanzienlijk meer dan gewoon een koffiehuis. Ze schenken allemaal ook alcohol, je vindt er altijd iets te eten en de meeste hebben bovendien een volledige menukaart en zijn dus een prima plek voor lunch of diner.

Centrál Kávéház 
Tal van beroemde Hongaarse intellectuelen waren hier vaste klant, bijvoorbeeld auteur, toneelschrijver, dichter en journalist Frigyes Karinthy (een aantal van zijn zeer rake en grappige boeken zijn ook in het Nederlands verkrijgbaar) en dichter Endre Ady, wiens woning om de hoek nu een museum is. In de galerij achterin het koffiehuis hield het literaire tijdschrift Nyugati aan het begin van de 20^e eeuw kantoor. In de communistische tijd zat er een tijdlang een kantine in voor de bouwvakkers die de metro aanlegden. Het was het eerste grote oude koffiehuis dat na de omwenteling werd gerestaureerd en heropende zijn deuren in het jaar 2000. De inrichting is weliswaar niet meer zo uitbundig als voor de oorlog, maar wel heel fraai. 

Centrál Café, Pest V, Károlyi Mihály u. 9, Boedapest V.

New York

De neo-barokke vergulde elegantie van dit zeer luxueuze grand café, dat is gevestigd op begane grond van het New York Paleis, is al sinds de opening in 1896 legendarisch. Het verhaal gaat dat op de eerste dag schrijver Ferenc Molnár de sleutels van het etablissement in de Donau wierp zodat het nooit meer dicht kon gaan. De communisten veranderden de gelegenheid in een schoenenwinkel, maar in de jaren zestig ging het toch weer open, zij het schoorvoetend. Ze noemden het eerst Hungária, want het Amerikaanse “New York” kon natuurlijk niet, al bleef het in de volksmond wel altijd zo heten. Later veranderde ook de officiële naam, langzaam maar zeker: via Hungária-New York naar New York-Hungária.  In 2006 werd het gekocht door de Boscolo-hotelketen, die het café geheel restaureerden en het zijn oude naam teruggaven.
Daarbij verdwenen helaas de cartoons van Hongaarse schrijvers en kunstenaars. Die zijn tegenwoordig terug te vinden in het literaire Petöfimuseum.
In de kelder is een restaurant. New York is niet geodkoop: het prijsniveau past bij het vijf sterren Boscolo-hotel.
New York Café, Erzsébet krt. 9-11

Gerbeaud

Eigenlijk geen koffiehuis, maar een banketbakkerij. De voorganger van Gerbeaud opende in 1858 zijn deuren. De zaak werd later vernoemd naar de Zwitserse banketbakker Emil Gerbeaud die het in 1884 kocht, opnieuw inrichtte en beroemd maakte. Ook onder het communisme is Gerbeaud altijd opengebleven. ongetwijfeld omdat het aan het Vörösmarty plein staat, dat destijds het toeristische hart van de stad was. Maar het was in die jaren ook de plek waar oma's hun kleinkind op een verjaardagsgebakje trakteerden.
Samen met New York komt Gerbeaud in iedere reisgids voor. Clientèle en prijsniveau hebben zich daaraan aangepast. Het fin-de-siècle interieur van de drie in elkaar overlopende binnenruimtes is absoluut een kort bezoek waard, al is het alleen maar omdat daar ook de toonbank staat met taartjes en bonbons waaruit u kunt kiezen. Het grote terras met uitzicht over het plein is natuurlijk bij goed weer de populairste plek om te gaan zitten. Maar hou er rekening mee: Gerbeaud is duur.
Gerbeaud, Vörösmarty tér 7-8,

De Lotz Zaal (Book Café)

Book Café

Het Book Cafe in de Lotz Zaal ligt aan op de eerste verdieping van de Alexandra boek en wijnwinkel, gevestigd op de begane grond van het Parijs Warenhuis aan de Andrássy ut. Vanuit een zeer modern ogende boekenzaak leidt een roltrap naar de neobarokke zaal met decoraties en schilderingen van de Duits-Hongaarse schilder Karl Lotz (Lotz Károly), die ook de plafondschilderingen in de Opera maakte. Het was ooit de balzaal van een neobarok paleis dat onderdak bood aan een herensociëteit. Dat paleis werd begin 20ste eeuw afgebroken om plaats te maken voor het eerste moderne warenhuis van de stad, het Parijs Warenhuis, een jugendstil gebouw waarvan de huidige voorgevel resteert. Voorwaarde voor de bouw was het behoud van de prachtige Lotzzaal. In de communistische tijd was het een wat verlopen warenhuis met in de balzaal kampeergerei en rekken met kleding. Het huidige Book Café stamt uit 2007 en is inmiddels door zowel Hongaren als toeristen ‘ ontdekt’.
Book Café, Andrassy Boulevard 39.

Jugendstil Café

Dit kleine koffiehuis vlakbij het Parlement en het Vrijheidsplein (Szabadsg tér) is het resultaat van een particulier initiatief om een ​​unieke jugendstil gebouw, het Bedő Huis, van de ondergang te redden. Een Hongaarse aannemer kocht het in de jaren 2000 toen het een bouwval was en herstelde het geheel in oude staat. De gevel is prachtig versierd met asymmetrische balkons en ramen, kleurrijke keramische bloemen en andere decoraties. Binnen is de ene helft ingericht als koffiehuisje met jugendstil meubels en de andere helft is een museumpje met voorwerpen en meubels uit de jugendstil, szecesszió in het Hongaars. 
Jugendstil Café, Honvéd u.3.

Ruszwurm

Dit kleine koffiehuis is als Gerbeaud eigenlijk een banketbakkerij. Het ligt op de Burchtwijk en is de oudste nog actieve banketbakkerij in de stad. Het werd geopend in 1827 en het telde onder meer keizerin Sissi tot zijn klantenkring. De zaak had diverse eigenaren, de meesten Duitse Hongaren zoals Ferenc Schwabl, Lenart Richter, Ferenc Toth en Vilmos Ruszwurm. Ruszwurm bestaat uit twee kleine ruimtes met deels origineel Biedermeier meubilair: tafels, stoelen, een prachtige houten toonbank en een antieke tegelkachel. In de kasten langs de muren staan antieke spullen die te maken hebben met de productie van b

anket en gebak. Omdat de zaak klein is en in het hart van de meest toeristische wijk van de stad ligt, kan het er snel heel vol zijn. Ruszwurm doet zijn naam als banketbakkerij eer aan: de menukaart omvat vooral taartjes en gebak.
Ruszwurm, Szentháromság u.7.