Weg van het massatoerisme: Óbuda

Viktor Vasarely

Een beetje zoals Buda voor de komst van het massatoerisme, zo voelt het oude centrum van Boedapests noordelijke stadsdeel Óbuda. Verborgen tussen de afritten van de Árpád-brug en hoge communistische flatwijken liggen aan beide zijden van de brug nog restanten van wat eigenlijk de oudste wijk van de stad is, met straatjes en pleinen met barokhuizen, een enkel restaurant en een opmerkelijk aantal musea. En het is eigenlijk heel makkelijk te bereiken: neem vanaf het Battyány tér of de Margitbrug de HÉV, de bovengrondse metro die naar Békásmegyer of Szentendre gaat en stap uit bij het Szentlélek tér (afhankelijk van waar je instapt drie of vier haltes).

Je vindt in Óbuda geen souvenirwinkels, geen groepen Japanners met selfiesticks, geen tourbussen. Wel af en toe een filmcrew die dankbaar gebruik maakt van een decor dat decennia geleden lijkt te zijn bevroren. En, zoals gezegd, je vindt er een opmerkelijk aantal musea, vijf stuks maar liefst, niet mis voor een wijk waar vrijwel geen toerist komt. Bovendien zijn er de restanten van wat echt het oudste deel van Boedapest is, namelijk de Romeinse opgraving Aquincum. 

Lajos Kassák

Het zijn niet eens suffe, vergeten musea, een deel ervan is de omweg zeker waard, vooral voor mensen die de stad iets langer dan anderhalve dag bezoeken en voor liefhebbers van moderne kunst.
Recent opende het vernieuwde Vasarely-museum zijn deuren. Het maakt deel uit van de Nationale Galerie op de burcht en besteedt uitvoerig aandacht aan deze Hongaarse kunstenaar die een groot deel van zijn leven in Frankrijk woonde en geldt als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de op-art, optical art, een abstracte kunstvorm die gebruik maakt van tal van optische illusies. Er was al eerder een museum voor deze kunstenaar in Óbuda, maar dat was inderdaad wat suf en stoffig. Het nieuwe museum besteedt uitvoerig aandacht aan zijn kunstzinnige ontwikkeling en doet ook zijn grootste doeken recht. 1033, Budapest Szentlélek tér 6.

Iets minder bekend, maar voor liefhebbers van moderne kunst zeker ook interessant, is het museum om de hoek dat gewijd is aan de Hongaarse schrijver en kunstenaar Lajos Kassák, overtuigd communist en een van de leidende figuren van de Hongaarse avant garde. Het museum besteedt zowel aandacht aan zijn literaire als aan zijn grafische werk, maar organiseert ook tijdelijke exposities rond andere kunstenaars. Fő tér 1.

Naast het Kassák museum is een historisch museum over het stadsdeel Óbuda dat voor buitenlanders minder interessant is omdat de tentoonstelling helemaal in het Hongaars is, maar in de Laktanya utca net voorbij het Fő tér, het centrale plein van het oude Óbuda, bevindt zich een museum gewijd aan de moderne Hongaarse beeldhouwer Imre Vargá, waaraan een oudere post op dit blog uitgebreid aandacht besteedt.

Communistische supermarkt in het museum voor handel en toerisme

Het oude Óbuda gaat verder aan de andere kant van de Arpád-brug, vanaf het Szentlélek tér bereikbaar via een onderdoorgang. Daar, in een paar straatjes die zich wat groots aankondigen als de gastronomische en culturele Krudy-wijk, bevindt zich het verrassend leuke museum voor handel en toerisme, een feest van oude winkel-interieurs, vooroorlogs en uit de communistische tijd, volledig ingerichte historische keukens en pakweg het volledige interieur van een gegoede burgermanswoning uit het einde van de 19de eeuw, inclusief een buitengewoon onhandige douche. Verder zijn er allerlei interactieve activiteiten voor kinderen om te voelen, ruiken en puzzelen. Het grootste deel van het museum is tweetalig, al hangt een deel van de Engelse teksten niet op de muur, maar is die wel beschikbaar op geplastificeerde kaarten op een houder aan de muur van iedere tentoonstellingsruimte.
Die tweetaligheid gaat helaas alleen op voor de vaste tentoonstelling. Jammer, want buitenlanders zouden vast ook geïnteresseerd zijn in een tentoonstelling over de activiteiten van de communistische geheime diensten in Hongaarse cafés, restaurants en hotels. Om maar één ding te noemen: In het beroemde restaurant Gundel, waar alle staatshoofden die Hongarije aandeden, werden uitgenodigd, was alleen het schoonmaakpersoneel 'spionvrij'. Bij horecagelegenheden was gebruik van de garderobe vaak verplicht. En nu weet ik waarom: het garderobepersoneel was vaak in dienst van de geheime dienst. In jaszakken zwerven interessante zaken rond.