Om niet te missen, de Csontvárytentoonstelling op de burcht

Csontváry, de eenzame cederboom

Hij was vegetariër, dronk niet en had visioenen. Knettergek vonden ze hem in zijn eigen tijd, en niemand wilde zijn schilderijen hebben. Hij stierf eenzaam en in armoede, nadat hij ook nog eens zijn spaargeld kwijt was geraakt in de Eerste Wereldoorlog. Inmiddels is Tivadar Csontváry erkend als een van de belangrijkste schilders van Hongarije. Maar zijn werk dat bewaard is gebleven, is uitsluitend te danken aan de architect Gedeon Gerlóczy. Die vond de schilderijen, die Csontváry tijdens zijn leven aan de straatstenen niet kwijt kon, na diens dood in 1919 opgerold in een juten zak op een zolder. Ze waren haast op straat gezet, maar Gerlóczy zag gelukkig wat hij in handen had.

Normaal gesproken moet je naar het in 1973 geopende Csontváry Museum in Pécs, waar het overgrote deel van zijn werk hangt. Maar tot eind dit jaar is een overzichtstentoonstelling van zijn schilderijen in Boedapest te bewonderen. Dat is pech voor Pécs, waar het museum bij gebrek aan schilderijen tot volgend jaar dicht is, maar een geluk voor bezoekers van de Hongaarse hoofdstad. Want Csontváry's soms wat naïeve mystieke realisme kent weliswaar invloeden van expressionisme en jugendstil, maar is een unieke, op zich staande stijl.

Er zijn slechts 127 werken van hem bekend, pakweg 100 schilderijen, de rest tekeningen. Daarvan is het meeste (waaronder de schilderijen uit Pécs) in bezit van de Nationale Galerie in Boedapest. Een deel van de schilderijen is in de communistische tijd naar Rusland verdwenen en nooit teruggekomen. Van andere werken is onbekend wat ermee gebeurd is. Op de website van de tentoonstelling staat een overzicht van die tekeningen en schilderijen, met een oproep voor informatie.

De periode waarin Csontváry schilderde was kortstondig, niet meer dan veertien jaar. De in 1853 geboren Csontváry was feitelijk autodidact.  Hij was eigenlijk apotheker, maar besloot zich  na een visioen toe te leggen op de schilderkunst. Hij reisde veel, en tijdens zijn leven werden drie tentoonstellingen van zijn werk georganiseerd. Maar toen - in tegenstelling tot de beloften van het visioen - ook de laatste een mislukking bleek, raakte hij in een diepe depressie en stopte met schilderen.

De tentoonstelling in Boedapest vindt plaats in het voormalige hoofdkwartier van het Hongaarse leger op de burchtheuvel, op het Disz tér (bereikbaar met bus 16), en is dagelijks, met uitzondering van maandag, geopend van 10 tot 18 uur. Toegang is 3200 forint als het kaartje aan de kassa wordt gekocht en 2880 forint bij voorverkoop via het internet. Er zijn kortingen voor families met kinderen, studenten (diák) en mensen boven de 62 (nyugdíjas 62-70 év). Wie boven de 70 is (70 év felett) krijgt nog meer korting. Gehandicapten kunnen gratis naar binnen, hun begeleider met korting. Tickets zijn geldig binnen een toegewezen tijdsbestek.