De synagoge van Györ

Zittende vrouw, Margit Kóvács

Dat de West-Hongaarse stad Györ een bisschopsstad is, kan je als bezoeker nauwelijks ontgaan. Elk tweede huis in het barokke stadscentrum lijkt een kerkelijke bestemming te hebben, of draagt anders wel ergens op de gevel een driehoek met het alziende oog van God die aangeeft dat het ooit een kerkelijke bestemming had. Ook het bisschoppelijk paleis op de Bisschopsheuvel getuigt van de rijkdom van dit bisdom, net als de kathedraal er tegenover, waar de vergulde barokke versieringen niet op schijnen te kunnen en waar gelovigen komen voor een Maria-icoon dat ooit tranen van bloed gehuild heeft, of voor de schedel van de Heilige Ladislaus.

Voor minder gelovigen zal Vilmos Ápor, bisschop van Györ in de Tweede Wereldoorlog, misschien een aansprekender figuur zijn. Toen in 1944 de Hongaarse joden naar Auschwitz werden gestuurd, protesteerde hij zowel bij de kerk als bij de Gestapo in Berlijn. Ook onderhandelde hij met de Duitse commandant om een belegering van de stad te voorkomen. Hij werd op Goede Vrijdag 1945 door Sovjet-soldaten doodgeschoten toen hij hen probeerde te beletten om een aantal vrouwen die hij een schuilplaats had geboden, te verkrachten. In de ruimte waar hij de vrouwen en hun kinderen probeerde te beschermen, is nu een tentoonstelling over hem ingericht.

Het barokke centrum van Györ is zonder enige twijfel een bezoek waard. Gelegen in de bocht waar de Raba in de Donau stroomt, rijst de Kapitelheuvel boven het water op als een indrukwekkende vesting. Het autovrije stadscentrum nodigt uit tot wandelen,  in de zomer zijn er talloze terrasjes en het stadje is bezaaid met kleine musea.  Dat maakt het voor de toerist meteen een beetje lastig, want wat kies je uit zoveel aanbod? Het zou mooi zijn als je één gezamenlijke kaartje voor al die musea kon kopen, zodat je gewoon naar binnen kunt stappen, maar dat is helaas niet het geval.
De moeite waard is in ieder geval de tentoonstelling van het werk van de Hongaarse kunstenares Margit Kóvács in haar geboortehuis, het Kresztaház, Apáca u. 1, dagelijks behalve maandag van t10 tot 18 uur. Kóvács maakte beelden van aardewerk in een zeer herkenbare, eigen stijl. Ze werkte lange jaren in Szentendre, destijds meer een kunstenaarskolonie dan een toeristenstadje. Ook daar is een museum aan haar werk gewijd.

Synagoge Györ

Aan de overkant van de Raba ligt de Nieuwe Stad. Op het eerste gezicht niet de plek waar het meeste te beleven is, maar in het hart van de wijk duikt onverwacht de imposante synagoge van Györ op. Zoals veel synagoges uit de tweede helft van de negentiende eeuw liet de architect zich inspireren door de Moorse bouwstijl. De Joodse bevolking van het stadje werd in 1944 en masse naar Auschwitz gedeporteerd, een gebeurtenis die in de Engelstalige folder over het gebouw wat cryptisch wordt omschreven als "in het begin van de jaren veertig nam de joodse bevolking van Györ af en kwam de synagoge leeg te staan".
Tegenwoordig huisvest het gebouw een museum en een deel van de plaatselijke universiteit, en daaraan heeft het ongetwijfeld te danken dat het van buiten en van binnen in oude glorie is hersteld. Hoewel de synagoge niet meer voor diensten wordt gebruikt, is het rijk versierde interieur volkomen intact, inclusief de schrijn voor de Thora. Een aanrader.


Voor meer informatie over Györ, zie de reisgids van journalist Henk Hirs.

En verder: op de Baross Gábor utca 21 bevindt zich een geheel vernieuwd toeristenbureau, met onder meer een informatieve en interactieve tentoonstelling over de stad en de omgeving.