Joods leven op het platteland

Wie een inkijkje wil in het vooroorlogse Joodse leven op het Hongaarse platteland, moet absoluut naar de tentoonstelling “Kő Kővel” (in het Engels vertaald als “Picking up the pieces” en in het Nederlands wellicht het best als “Steen voor Steen”). Het is een mooie gelegenheid om meteen even de grote hal van het imposante paleis waar de tentoonstelling gehouden wordt van binnen te bewonderen. Het gebouw eindigde ooit als tweede bij de prijsvraag voor het ontwerp van het parlement, en werd daarna op kleine schaal alsnog gebouwd als zetel voor het Opperste Gerechtshof. Er is sprake van dat het die functie weer zal krijgen.

“Steen voor Steen” geeft een beeld van de cultuur en het alledaagse leven van Joden buiten de Hongaarse hoofdstad voor de Tweede Wereldoorlog. Wat de expositie boeiend maakt is dat daar van alles voor wordt gebruikt: hele gewone alledaagse voorwerpen (een bord voor een feestmaal, een simpele schoen, een schoolboekje), foto’s (een straatbeeld, een groep mensen, een familie), maar ook geluidsfragmenten en natuurlijk een heleboel tekst en uitleg (alles ook in het Engels).
Ronduit beklemmend zijn een paar grote foto’s waarmee de tentoonstelling eindigt: karren met paarden die, volgeladen met mensen en spullen, op weg zijn van een dorp naar de grote stad verderop, waar – weten wij nu - het getto wacht en dan de trein naar Auschwitz.
De enige smet op het geheel is de tekst helemaal in het begin, waarin min of meer wordt gesuggereerd dat de Hongaarse Holocaust geheel e verantwoordelijkheid was van de Duitse nazi’s. Dat mag tegenwoordig de van overheidswege gesanctioneerde versie van de geschiedenis zijn, maar serieuze historici laten er geen twijfel over bestaan dat het vuile werk voor negentig procent of meer door de Hongaren zelf werd gedaan.

Steen voor Steen, tot 15 oktober 2015 in het Etnografische Museum (Néprajzi Muzeum), www.neprajz.hu

Wat het gebouw betreft: toen de Hongaarse elite eind 19de eeuw besloot een nieuw parlement te bouwen, werd er een competitie uitgeschreven waarbij Hongaarse architecten ontwerpen konden indienen. Het ontwerp van Imre Steindl, dat de eerste plaats haalde, werd het parlement dat we nu nog kennen. Maar het stadsbestuur vond nummer twee eigenlijk ook wel mooi en dat werd dus ook maar gebouwd, als onderkomen voor de Kuria, het hoogste gerechtshof. Na de Tweede Wereldoorlog werd dit het huidige Etnografische Museum, maar in de enorme hal is nog goed te zien dat het oorspronkelijk voor een prestigieuzer doel ontworpen en gebouwd is.

Voorstellingen van Wereldklasse

Het Uránia Filmtheater

De taal blijft een handicap als je in Boedapest een voorstelling wilt bezoeken. Maar er is een alternatief: er zijn inmiddels al drie culturele instellingen in Boedapest die live-transmissies verzorgen van voorstellingen van wereldberoemde gezelschappen als de Metropolitan Opera in New York, het Shakespeare Globe theater in Londen en het Bolshojballet in Moskou.

Het moderne Paleis der Kunsten was in 2008 de eerste in Boedapest die ermee begon en het Hongaarse publiek de mogelijkheid gaf om de Metropolitan Opera dan wel niet helemaal in het echt te zien en ervaren, maar wel live op een bioscoopscherm en in uitstekende beeld- en geluidskwaliteit. Natuurlijk is het moderne Paleis der Kunsten als gebouw geen alternatief voor de romantiek van de  negentiende eeuwse Opera aan de Andrássy út, maar de kwaliteit van de voorstellingen uit New York is aanzienlijk hoger. En de eerlijkheid gebiedt te zeggen, de stoelen zitten een stuk beter. Zie voor meer informatie www.mupa.hu (ook in het Engels).

Voor wie toch graag een mooie klassieke zaal wil, bieden de voorstellingen in het Urania Filmtheater aan de Rakóczi út een goed alternatief. Dat filmtheater breidde heeft zijn aanbod aan HD-voorstellingen afgelopen jaren flink uitgebreid en naast opera’s van de Metropolitan staan er ook toneelstukken van het Globe Theater in Londen en het Bolshojballet in Moskou op het programma. Uránia is in 1899 gebouwd als filmhuis in een stijl die je misschien het best kunt beschrijven als een kruising tussen Moors en jugendstil. Het doet qua sfeer wel een beetje denken aan het Tuschinski theater in Amsterdam. Meer info op www.urania-nf.hu (ook Engels).

De jongste loot aan de live-HD stam is het onlangs geheel gerenoveerde Vigadó Theater aan de Korsó in Pest,  dat begonnen is met live-uitzendingen van opera- en balletvoorstellingen van de Koninklijke Opera in Londen. Het Pesti Vigadó is een schitterend gebouw, ooit neergezet als een bal- en concertzaal. De instelling is alleen zeer gericht op een Hongaars publiek. De eigenaar is de nieuwe en nationalistische Hongaarse Academie van Kunsten en dat merk je helaas aan de website, die in het Hongaars is en daardoor voor buitenlanders moeilijk toegankelijk. De Engelse website die er officieel is, stelt in praktijk niet veel voor. www.vigado.hu

Voor renovatie gesloten: Museum voor Schone Kunsten tot eind 2017 dicht

De komende drie jaar heeft Boedapest een belangrijk museum minder: het Museum voor Schone

Renovatie is hoognodig

Kunsten op het Hősök tere is vanaf 16 februari voor haast drie jaar gesloten dicht vanwege een grondige renovatie. De buitenkant van het museum werd de afgelopen jaren al opgeknapt, nu zal de binnenkant worden aangepakt, Daaronder ook het voor bezoekers tot nu toe verborgen hart van het gebouw, een hal die als kunstopslag dienst doet en dat sinds de Tweede Wereldoorlog niet is opgeknapt. 

De renovatie van het Museum voor Schone Kunsten maakt deel uit van een ambitieus plan voor de bouw van een grote museumwijk. Die moet zich gaan concentreren op de naburige Dózsa György út  en een deel van het Stadspark. Dat betekent dat behalve het Museum voor Schone Kunsten ook de Nationale Galerie, het Ludwig Museum voor Moderne Kunst, het Etnografisch Museum plus een nieuw fotomuseum en een nieuw muziekmuseum in deze buurt komen. 

Op papier moet het allemaal in 2018 af zijn, al lijkt dat erg ambitieus. Onlangs werden de ontwerpen voor de nieuwe musea gepresenteerd, en daarbij bleek dat de jury een deel van de inzendingen had verworpen, zodat in 2018 waarschijnlijk op zijn best een deel van de geplande gebouwen klaar zal zijn.

Terwijl het Museum voor Schone Kunsten met een grote tentoonstelling over Nederlandse schilderkunst uit de Gouden eeuw afscheid nam van zijn bezoekers, is afgelopen maanden al begonnen met de vernieuwingswerkzaamheden. Zo werd de kunstopslag al leeg geruimd. 

Bezoekers hoeven de collectie, die internationale kunst omvat van de oudheid tot het einde van de negentiende eeuw, overigens niet helemaal te missen. Het is de bedoeling dat in de Nationale Galerie, die op dit moment nog gehuisvest is in het paleis op de Burchtheuvel in Buda, een afdeling komt met hoogtepunten uit de het Museum voor Schone Kunsten.