Een reis aan het voorbereiden naar Boedapest of Hongarije? Zakelijke of verhuisplannen? Een schoolproject?
Als voormalige correspondenten en gidsen helpen we u graag om wijs te worden uit dit land met zijn bewogen geschiedenis, boeiende cultuur en uitzonderlijke taal, via lezingen in kleiner en groter gezelschap of praktische hulp bij de organisatie van reizen. Daarnaast zijn we beschikbaar als reisbegeleiders.
Met een beetje geluk kom je langs het Museum voor Toegepaste Kunsten als je van het vliegveld Boedapest binnenrijdt. Met zijn kleurige gevel en groene-gele koepel is het gebouw opvallend genoeg, maar decennia van verwaarlozing hebben het geen goed gedaan. Het gaat voor een deel verborgen achter een houten stellage die moet voorkomen dat voorbijgangers een vallend stuk gevel op hun hoofd krijgen en achter hoge bomen.
Renovatieplannen zijn er al eeuwig, en het is doodzonde dat het er maar niet van komt, want het museum is onmiskenbaar een van Boedapests meest opvallende jugendstilgebouwen. De verwaarloosde buitenkant wekt ook niet direct hoge verwachtingen over de tentoonstellingen binnenin. En dat is echt jammer, want het museum is zeker een bezoek waard.
Om te beginnen al vanwege het gebouw zelf, een vroeg ontwerp van Hongarije's belangrijkste jugendstilarchitect Ödön Lechner. Hij speelde een belangrijke rol in het debat dat in die jaren, eind negentiende eeuw, onder Hongaarse architecten woedde over de zoektocht naar een eigen, Hongaarse bouwstijl. Bij gebrek aan historische voorbeelden - de Hongaren waren per slot van rekening oorspronkelijk keen nomadenvolk met tenten en paarden - zocht Lechner zijn inspiratie aanvankelijk in Azië, waar de Hongaarse stammen ooit vandaan waren gekomen. Het museum, dat met zijn bogen en zuilen wel iets wegheeft van een oosters paleis, is daar een goed voorbeeld van.
Wie even langer kijkt, ziet achter stellage en bomen een rijk versierde gevel. Die versiering wordt nog duidelijker zichtbaar in het voorportaal. Binnen oogt het gebouw soberder. Het is weliswaar heel erg versierd met bloemenmotieven en oosterse bogen, maar al die versieringen zijn wit. Voor de oorlog was het kleurrijker, maar de restauratie van de oorlogsschade is destijds betrekkelijk simpel aangepakt. De combinatie van witte muren en een enorm glazen dak - een bouwkundig hoogstandje in die dagen - zorgt voor een hele lichte ruimte.
De jaarwisseling in Hongarije verloopt een stuk kalmer dan we in
Nederland gewend zijn. Het afsteken van vuurwerk is geen traditionele gewoonte
en in het verleden was de verkoop van vuurwerk verboden. Tegenwoordig wordt er
wel vuurwerk verkocht, maar er zijn maar weinig mensen die daar hun geld aan
uitgeven. Natuurlijk knallen om twaalf uur wel de champagnekurken. Verder zijn
er van die huiselijke gebruiken waar je als toerist weinig aan hebt: mensen
eten bij voorkeur linzen, omdat die de vorm van geldstukken hebben. Veel
geldstukken. Verder hoort er traditioneel varken op het menu te staan, omdat
het varken met zijn wroetende het geluk opgraaft, terwijl je kip moet mijden,
want de kip gooit met zijn krabbende poten alles naar achteren.
Gelukkig voor toeristen is Oud en Nieuw ook een feest dat buitenshuis wordt gevierd, zeker in Boedapest. Onderstaande is slechts een kleine selectie.
Op meerdere plaatsen in de stad zijn open-luchtpodia met muziek en stalletjes met eten, drinken en koopwaar: op het Nyugati tér (voor het Nyugati station), het Oktagon even verderop en op het Vörösmarty tér vlakbij de Donau. Ook in een paar verbindende straten (Andrassy út, Liszt Ferenc tér, Deák tér en Deák utca) staan stalletjes. Daar is dus van alles te doen, zeker vanaf 22.00 uur tot na middernacht.
De naburige Joodse wijk is dé uitgaanswijk van de stad en in het hart van de wijk de Gozsdu udvár, is vanaf negen uur 's avonds een Nieuwjaarsfeest. Tal van cafés, restaurants en clubs organiseren speciale Szilveszter Parties met bands, maar daar hangt vaak wel een prijstoegangskaartje aan vast.
De Liszt muziekacademie heeft de 31e een oudejaarsconcert. Tussen 22.45 en 01.00 uur treedt daar het Amadinda Percussion Orkest op samen met de Hongaarse rockster Gabor Presser (van grote Hongaarse bands in de jaren 70 en 80). Meer info en kaarten reserveren op de site van de muziekacademie.
Wie van operette houdt, kan terecht bij het Silveszteri Operettgala in het Pesti Vigadó, De voorstelling begint om 22 uur, en na afloop heb je prachtig uitzicht op het vuurwerk over de Donau. Kaartjes zijn verkrijgbaar via deze site, die helaas alleen in het Hongaars is. Klik op jegyvasár (kaartverkoop) en kosarhoz. (naar het mandje).
Wie van zwemmen houdt kan terecht bij de grote party in het Széchenyibad, met techno en house muziek. Voor info en kaarten: kijk op www.cinetrip.hu Niet voor echte koukleumen overigens: het Széchenyibad is een openluchtbad. De baden zelf zijn weliswaar warm, maar je kunt boven water
een behoorlijk koude neus krijgen.
En dan is er toch ook nog wel vuurwerk, al haalt het het niet bij wat we in Nederland gewend zijn. Het mooiste is het vuurwerk over de Donau, maar ook op het Heldenplein, bij de open podia en op diverse andere plaatsen in de stad wordt om twaalf uur vuurwerk afgestoken, veelal georganiseerd door hotels of clubs.
Het openbaar vervoer rijdt de hele avond.
Na twaalf uur zijn er nachtbussen (herkenbaar aan de negen als eerste cijfer),
terwijl ook een aantal normale lijnen de hele nacht door blijft rijden.
Dankzij de kunstenaars van Neopaint verandert het zevende district van Boedapest de laatste maanden in snel tempo in een reusachtige openluchtgalerie. Neopaint, een groep graffiti-kunstenaars die van hun jeugdhobby hun werk hebben gemaakt, kreeg van de gemeente toestemming om de overal in de wijk aanwezige vuurwanden te verfraaien.
Het gaat om de huizenhoge, kale, verwaarloosde muren die zichtbaar worden als het buurpand wordt afgebroken. Meestal zijn ze raamloos, soms hebben ze hele kleine wc-raampjes die in het verleden op een luchtschacht uitkeken en in alle gevallen zijn ze spuuglelijk. Tot de kunstenaars van Neopaint langskomen en de kale muur veranderen in een landschap, een gevel met een groentewinkel, een enorme Rubik-kubus, of een ode aan de beste voetballers die Hongarije ooit heeft gekend.
De kunstenaars van Neopaint zijn allemaal als tiener ooit begonnen graffiti-tags. De meesten van hen verdienen hun geld met decoratieve wandschilderingen in gebouwen of spectaculaire blikvangers voor bedrijven bij bijvoorbeeld beurzen. Ze werken niet alleen in Hongarije, maar tot aan Parijs en Dubai aan toe.
Ze maken deels nog steeds gebruik van graffititechnieken, maar combineren die met andere technieken en ze zijn in staat een enorme wand binnen hele korte tijd te versieren, Hun huizenhoge wandschilderingen hebben niets meer met traditionele graffiti te maken. De kunstwerken zijn echt overal in de wijk te vinden, en vormen een welkome aanvulling in deze toch al zo levendige buurt in het hart van Pest.
Neopaint is sinds 2010 actief aan het lobbyen voor het gebruik van hun technieken bij de renovatie van brandmuren in Boedapest. In het eerste jaar maakten ze drie wandschilderingen, waarmee ze wilden laten zien dat het geen kapitaal hoeft te kosten om een troosteloos stuk wijk een heel nieuw uiterlijk te geven.
Een van hun eerste kunstwerken in het zevende district was een zonnig landschap op een wand naast een kleine speelplaats, die daardoor in één klap van een wat treurig ogend buurtspeeltuintje veranderde in een plek waar je als moeder graag met de kleine heengaat.
Kleurige Stad: muurschildering in de Kazinczy utca
Maar hun echte doorbraak kwam twee jaar geleden in een samenwerkingsproject met het stadsbestuur van het zevende district en verffabrikant Trilak. Die samenwerking leidde tot een officieel brandmuur-rehabilitatieproject en een golf aan nieuwe schilderijen, meer dan vijftien in 2013 en 2014. En het aantal blijft groeien.
Overigens wees iemand me erop dat Neopaint niet de enige is die muurschilderingen maakt in het zevende district. In het kader van het Színes Város Strongbow Festival (Kleurige Stad Strongbow Festival) hebben meerdere kunstenaars afgelopen najaar bijgedragen aan de openluchtgalerie die het zevende district langzamerhand wordt.
Hieronder een lijst met Neopaint-schilderingen. De lijst is zeker niet volledig, ook al, omdat er steeds nieuwe schilderijen bijkomen
Zevende district:
De meest typische straat van Pest – Király utca 11.
Landschap – Király u. 25.
Kaart van Boedapest - Kazinczy utca 52
De wedstrijd van de eeuw – Rumbach Sebestyén utca 10.
Sissy – Rumbach Sebestyén u. 9.
Rubik kubus - Rumbach Sebestyén utca 7
Knoop opnieuw! – Dessewffy utca 30–36.
Namaakgevel – Kertész u. 30.
Zeilen – Dohány u. 32–34.
De Grote Ring anno, Continental Hotel – Dohány u. 42.
Kristalboom – Wesselényi u. 30.
Vluchtelingenkind – Gozsdu udvar
Sprookjesstad – Baross Gábor lagere school, Hernád u. 42.
De Grote Ring anno, Madách Imre Gimnázium – Barcsay u. 5.
Naaister – Akácfa u. 41.
Groentewinkel – Klauzál tér
Andere districten:
Namaakgevel – Budapest XII., Márvány utca
Hongaarse acteurs – Budapest IX., Rákóczi híd pesti hídfő
Budapest anno - Budapest V., Városháza tér
HÉV (trein) – Budapest III., Szentlélek tér
Super 8 – Budapest VIII., Kőfaragó u. 8.
Taxi – Budapest VIII., Asztalos Sándor u. 16.
Afgelopen donderdag opende in het Museum voor Schone Kunsten de tentoonstelling met schilderijen van Rembrandt en andere Nederlandse schilders uit de Gouden Eeuw. Het is wat vreemd om in het buitenland naar een tentoonstelling van Nederlandse schilders te gaan, maar mocht u voor 15 februari 2015 in Boedapest zijn: mis die kans niet.
De kans om zo'n enorme, en uitgelezen collectie schilderijen uit onze Gouden Eeuw keert namelijk niet zo snel terug, niet in Boedapest, maar ook niet elders in de wereld. Dat zeg ik niet op eigen gezag, maar op dat van een aantal Nederlandse curatoren die hier vorige week waren om schilderijen voor de tentoonstelling af te leveren.
Het gaat om meer dan 170 schilderijen van zo'n 100 schilders, waaronder 20 werken van Rembrandt. Daaronder bevindt zich zijn oudst bekende schilderij en zijn eerste en laatste zelfportret. Veertig van de werken komen uit de collectie van het Museum voor Schone Kunsten zelf, de rest uit Nederlandse musea, het Louvre, Stockholm, Aken, New York, London,, Los Angeles, noem maar op. Het is dat de Hongaarse staat zich garant heeft gesteld, want anders is de organisatie van een tentoonstelling van deze omvang tegenwoordig eigenlijk alleen al vanwege de transportkosten en de verzekeringspremie onbetaalbaar. Vandaar dat dit zo'n buitengewone kans is.
Rembrandts oudste schilderij
Rondlopend op de tentoonstelling realiseerde ik me voor het eerst echt goed wat de Nederlandse schilderkunst van de Gouden Eeuw zo bijzonder maakte. Wat de schilderijen bindt en onderscheidt van schilderkunst elders uit dezelfde tijd, zijn het licht, de glasheldere portretten van mensen die zo het doek zouden kunnen afstappen, de uitbeelding van het gewone leven en van (betrekkelijk) gewone mensen. Zelfs de heiligen - die zijn er natuurlijk ook - blijven mensen van vlees en bloed. De schilderijen zijn allemaal voorzien van uitgebreide uitleg. De omvang heeft maar één nadeel: eigenlijk is een enkel bezoek niet genoeg om het allemaal goed te behappen.
De tentoonstelling is overigens ook de laatste gelegenheid om het Museum voor Schone Kunsten voorlopig te bezoeken. Direct na afloop van deze expositie sluit het museum voor vier jaar zijn deuren voor een grootscheepse opknapbeurt. Gelijktijdig gaat ook de bouw van het naburige Museumkwartier van start, waar alle grote musea van Boedapest vanaf 2018 onderdak moeten krijgen.
